ICR- en ICRm-rijtuigen

Sinds 1980 worden door de NS de rijtuigen van het type ICR ingezet. De rijtuigen, waarvan de naam staat voor "InterCityRijtuig", zijn afgeleid van de middenbak van het ICM. Er zijn vier subseries gemaakt, die allemaal tussen 2000 en 2005 gemoderniseerd zijn tot ICRm:

  • De 166 rijtuigen van de subtypes ICR-1 (gebouwd tussen 1980 en 1982) en ICR-4 (1988) staan ook wel bekend als de ICR-buurland, doordat deze rijtuigen kunnen worden ingezet in de hele Benelux en Duitsland. Tijdens de modernisering tot ICRm zijn er 32 rijtuigen verbouwd tot stuurstandrijtuig BDs, gebaseerd op de stuurstand van de ICR-3.
  • De subserie ICR-2, eveneens gebouwd tussen 1980 en 1982, bestaat uit 92 rijtuigen die alleen geschikt zijn voor binnenlandse dienst. Hierom worden ze ook wel ICR-binnenland genoemd. Ook deze rijtuigen zijn gemoderniseerd naar ICRm.
  • De rijtuigen van het subtype ICR-3 staan ook wel bekend als ICR-Benelux, door de inzet in de Beneluxtreinen. Deze 59 rijtuigen, waaronder 11 stuurstanden, zijn gebouwd in 1986 en 1987 en hadden een afwijkende kleurstelling met het bordeauxrood van de Belgische spoorwegen in plaats van de gebruikelijke donkerblauwe band langs de ramen. Na de verbouwing tot ICRm werden alle rijtuigen (met uitzondering van de stuurstanden) in de gebruikelijke intercityhuisstijl gestoken, waarna ze vanaf 2007 zijn bestickerd in de wit met rood/roze Fyra-huisstijl van NS-Hispeed (wederom met uitzondering van de stuurstandrijtuigen*). Deze stuurstanden zijn in 2010 buiten dienst gesteld. Na de problemen met de V250 is besloten om het merk Fyra op te heffen, waardoor de ICR-3 rijtuigen wederom in de normale NS-huisstijl werden gestoken.

*Een defect geraakt stuurstandrijtuig is niet lang voor de buitendienststelling van de Beneluxstuurstanden door enthousiaste NedTrain-medewerkers in de NS-Hispeed-kleuren gestoken, deze heeft ook nog als zodanig achterop treinen meegereden. Hier heb ik helaas geen foto van.


Tweemaal ICR(m)-rijtuigen bij station Rotterdam Stadion, 7 december 2008. Links rijdt een ICRm-stam geduwd door loc 1781 als intercity van Den Haag naar Venlo, rechts zien we de Beneluxtrein van Amsterdam naar Brussel. De 'm' in ICRm stond aan het begin tussen haakjes, omdat de Benelux-stuurstandrijtuigen nooit gemoderniseerd zijn en dus altijd ICR zijn gebleven.

 

Een trekduw-Benelux, bestaande uit al in Fyra-kleuren gestoken ICR-3-rijtuigen en geduwd door de Belgische loc 1183, rijdt op 28 april 2008 door station Rotterdam Zuid.

 

Een ICR-3-rijtuig in de destijds pas aangebrachte Fyra-kleuren tijdens de materieelshow van het evenement Haarlem 100, 30 augustus 2008.

 


De intercity van Venlo naar Den Haag en de door loc 1190 getrokken Beneluxtrein richting Amsterdam op het nog niet verbouwde station Rotterdam Centraal, 1 mei 2009. In het jaar hierop zijn zowel de Belgische 11.9-locomotieven als de Benelux-stuurstandrijtuigen buiten dienst gesteld.

 


Een Fyra, de snellere versie van de Beneluxtrein die over de HSL ging, bestaande uit ICRm-rijtuigen op 28 mei 2011 langs perron 3 van het nog in verbouwing zijnde Rotterdam Centraal. Terwijl bijna overal al de nieuwe overkapping te zien was, heeft perron 1 nog heel lang de oude overkapping gehouden. Verder zien we nog het tijdelijke blauwe stationsgebouw en zelfs nog analoge CTA's.

 

De komst van de Fyra betekende niet meteen het einde van de Beneluxtrein. Dat heeft het uiteindelijk nooit betekend, maar dat is een ander verhaal. Beide treindiensten werden uitgevoerd met ICRm-rijtuigen van NS Hispeed en een TRAXX-locomotief, maar toch waren ze wel uit elkaar te houden. Naast dat de Beneluxtreinen met een groen-grijze NMBS-locomotief HLE 28 reden en de Fyra met een rode NS Hispeed 186, was een opvallend verschil het enkele geel-blauwe rijtuig dat een tijd lang in elke Beneluxtrein meereed. Vanwege het verdwijnen van de struustandrijtuigen moest er namelijk een extra rijtuig toegevoegd worden aan de stammen om voldoende capaciteit te behouden.

 


De intercity naar Den Haag, met voorop stuurstandrijtuig 50 84 82 77 018 9, klaar voor vertrek vanuit Venlo op 17 oktober 2011.

 

Een ICRm-stam, geduwd door loc 1748, komt op 11 maart 2012 door Rotterdam Lombardijen rijden.

 


BDs 5232, samen met loc 1742, waarschijnlijk voor instructie, op een kopspoor in Amersfoort op 23 juni 2012.

 

Één van de twee destijds nog bestaande Benelux-stuurstanden heeft een tijdje in Amersfoort gestaan. Hier zien we de 50 84 28-70 112-4, die uiteindelijk alsnog gesloopt is. Het andere nog bestaande rijtuig bevindt zich in de collectie van het Spoorwegmuseum.

 


Hoewel de Olympische Spelen al lang en breed voorbij waren, reed op 10 november 2012 de Londen-Fyra nog in normale dienst. We zien de stam hier bij doorkomst door Rotterdam Lombardijen.

 

Een door loc 1763 geduwde ICRm-stam komt op 22 februari 2013 Rotterdam Centraal binnenrijden.

 


In 2015 vond er een proef plaats om te kijken of de BDs-rijtuigen ingericht konden worden om samen met de NS 186 te functioneren. Dit bleek niet het geval te zijn, waardoor getrokken treinen nu aan beide zijden een locomotief moesten hebben. Met ingang van de dienstregeling 2017 is de intercity Den Haag - Venlo opgeheven, de laatste waar de combinatie met 1700 + BDs nog werd ingezet. Sindsdien wordt de bestuurderscabine niet meer gebruikt. De foto toont een ICRm-stam als Intercity direct van Den Haag naar Eindhoven bij doorkomst in Boxtel, 14 oktober 2023.