NS 500 (Bakkie/Hippel)

De locserie NS 500 (doorlopend in 600 en 700) waren drieassige diesellocomotieven die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog van de London, Midland and Scottish Railway werden overgenomen. Na een aantal ruilingen bleven er uiteindelijk 10 Engelse 'Bakkies' (ook wel Hippels) in Nederland, de 501-510. Vanaf 1946 werden deze tien Bakkies ingezet in de rangeerdienst in Utrecht, Zwolle en later ook Rotterdam Feijenoord. De loc's bevielen goed en er werden nog eens 115 exemplaren besteld. Na wat vernummeringen waren de Bakkies in drie soorten verdeeld: de 500-serie, die geen doorgaande luchtrem had en alleen voor rangeerwerk kon worden gebruikt, de 600-serie, die deze remmen wel had en dus ook geschikt was voor korte goederentreinen, en de 700-serie, die zonder motoren werd geleverd (deze werden door Stork in Nederland ingebouwd). Rond 1990 zijn er 23 600en verbouwd tot radioloc, waarna ze vernummerd werden in 671 - 693.

Tussen 1969 en 1973 werden de 501-510 en 701-715 afgevoerd. De 511-545 gingen vanaf 1976 uit dienst, gevolgd door de 601-665 in 1991. Na de splitsing van NS in 1999 gingen er 17 Bakkies naar NS Reizigers, 35 naar NS Cargo (later Railion) en 3 naar NedTrain (die toch meestal van NS huurde). Van 2004 tot 2007 hebben de laatste exemplaren afscheid genomen van hun oorspronkelijke eigenaar. Naast dat er vanaf dat moment geleidelijk aan een aantal Bakkies naar museumorganisaties vertrokken zijn, is er nog een aanzienlijk aantal bij andere vervoerders terecht gekomen.

Vandaag de dag is de verdeling als volgt:

Origineel / huidig nr.
Eigenaar Foto Origineel / huidig nr. Eigenaar Foto
508 Spoorwegmuseum 627 685 Rail Force One
512 Spoorwegmuseum 629 Spoorwegmuseum x
521 SGB x 632 687 Rail Force One
532 VSM x 636 VSM
601 671 Rail Force One 639 ZLSM
604 VSM 640 Railpro x
605 673 Spoorwegmuseum x 642 691 BT Trains
609 STAR 647 602 Railpro
611 676 Jacko Fijn Techniek x 649 692 Rail Force One
612 ZLSM 650 VSM x
614 603 Railpro x 652 604 Railpro x
618 VSM 658 SSN x
621 683 Rail Innovators Group x 660 MBS x
626 601 Railpro x 662 2454 Crew

Werk in uitvoering!

Van de serie 500 zijn er vier exemplaren bewaard gebleven, waaronder een bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM). Het gaat om de 532, die we hier zien in Beekbergen op 9 november 2010.

 

De Stoomtrein Goes-Borsele (SGB) beschikt ook over een exemplaar, namelijk de 521. Op 8 december 2011 staat ze samen met Sik 264 in een van de SGB-loodsen te Goes.

 


605 / 673

Bakkie 673 op het buitenterrein van het Spoorwegmuseum, 8 oktober 2011. In 1955 kwam de loc in dienst als 605 en in 1989 werd ze als eerste Bakkie voorzien van radiografische besturing. Om de serie radiolocs te onderscheiden van de rest werden ze vernummerd naar 671 - 693. Hoewel de 673 al enige tijd eigendom van het Spoorwegmuseum was, is ze nog tot 2010 ingezet door Nedtrain.

 

Toen ik op 24 maart 2012 weer een bezoek bracht aan het Spoorwegmuseum, stond de 673 er bij in deze op Delfts Blauw gebaseerde uitvoering. Dit was in het kader van de tentoonstelling 'Stencil Station' van kunstenaar Hugo Kaagman. Naast deze loc zijn ook een goederenwagon en de zogenaamde Unimog onder handen genomen. Sindsdien is het uiterlijk van de 673 niet meer gewijzigd, want op 27 november 2021 trof ik de loc aan in nog steeds dezelfde uitmonstering.

 


611

De 611 is ook omgebouwd tot radioloc en werd daarom omgedoopt tot 676. In 2004 heeft Rotterdam Rail Feeding (RRF) zeven locomotieven overgenomen, waarvan twee als plukloc. De overige vijf kregen een nummer in de serie 1-5, waarbij de 611/676 het nummer 4 kreeg. In die hoedanigheid zien we de loc op de linker foto, op 25 februari 2011 op de Maasvlakte. De loc is in 2013 bij Locon terecht gekomen, waar ze het nummer 9702 kreeg en in de oranje huisstijl werd gebracht, die we op de rechter foto zien op 7 september 2013 in Apeldoorn.

 

Dezelfde 9702 op 8 januari 2021 bij de wagenwerkplaats in Amersfoort. Na het faillissement van Locon in 2017 is de loc eigendom geworden van Jacko Fijn Techniek, die haar vooral ter beschikking stelt aan Rail Force One en Eurailscout.

 


614

Verderop, bij Vopak in Europoort, stond de rest van de Bakkies opgesteld. Hier zien we RFF 3, de voormalige 679 die vóór de inbouw van radiografische besturing het nummer 614 droeg. Ook deze loc is in 2013 weer onder het nummer 679 naar Railpro gegaan.

 

Op 12 september 2021, tijdens Open Monumentendag, was het terrein van Stichting Hondekop en Stichting 2454 Crew in Roosendaal open voor bezoekers. Voor de loods was een kleine line- up van locomotieven georganiseerd, met van links naar rechts: Sik 232 van de 2454 Crew, Bakkie 603 van Railpro, loc 2225 van SMMR en loc 2454 van de 2454 Crew.

 

621

Dichterbij het station waren nog twee ex-Locon-machines te vinden. We zien de 9905 (ex-NS 1836) en Bakkie 683, de voormalige 9701 van Locon, die sinds 2017 onder haar oorspronkelijke nummer bij Rail Innovators Group terecht is gekomen. Ook deze loc wordt voornamelijk gehuurd door Rail Force One.

 


626

Vanaf 2004 tot 2013 heeft Rotterdam Rail Feeding zeven van NedTrain overgenomen Bakkies ingezet als rangeerkracht in het Rotterdamse havengebied. Vijf hiervan waren waren daadwerkelijk bedoeld voor tractie en werden vernummerd tot RFF 1 t/m 5, de overige twee waren bedoeld als plukloc en behielden hun NS-nummer. De foto toont RFF 1 (ex-NS 684, daarvoor nog 626) op 25 februari 2012 op de Maasvlakte. In 2013 is deze loc weer als 684 bij Railpro terecht gekomen.

 

629

Loc 629 is ook van het Spoorwegmuseum, maar staat in Blerick om daar te kunnen helpen met het rangeren van opgeslagen museumtreinen. De foto is van 22 oktober 2011, per toeval heb ik in mei van dat jaar op de snelweg ook het transport van de 629 naar Blerick, wat met een dieplader gebeurde, zien gebeuren.

 

Aan het eind van de rij stond plukloc 640, met het gele Strukton-jasje als erfenis van haar vorige carrière. Na 2013 is de 640 als plukloc naar Railpro gegaan. De RRF had overigens nog een andere plukloc, de 662, maar deze is overgedragen aan Stichting Spoorverleden Drachten.

 


650

Zelf heb ik nooit meegemaakt dat de Bakkies nog in actieve dienst reden. De eerste keer dat ik er een tegenkwam was op 23 augustus 2008 bij het Stoomdepot van de SSN in Rotterdam. Het was de 650, die er destijds nog aardig als een actief werkpaard uitzag. De gele kleurstelling is van Strukton, waar de loc van 1999 tot 2007 onder het nummer 300650 heeft gereden.

 

Hoewel de 650 er op de vorige foto nog aardig afgedankt uitzag, was ze op dat moment al eigendom van de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij. Op 3 september 2011 kwam ik tijdens het jaarlijkse VSM-evenement Terug naar Toen in Beekbergen de loc weer tegen, maar nu weer in het oorspronkelijke dieselgroen.

 


652

Daarachter stonden van links naar rechts RFF 5 (ex-NS 683, daarvoor 621) , RFF 2 (ex-NS 689, daarvoor 652) en RFF 4 (ex-NS 679, daarvoor 611). RFF 4 en 5 zijn in 2013 allebei naar Locon gegaan en hebben daar in het oranje als respectievelijk 9702 en 9701 rondgereden, de RFF 2 is naar Railpro gegaan en heeft daar weer het nummer 689 gekregen.

 

658

Bakkie 658 van de SSN, hier op 16 juli 2011 bij het Stoomdepot in Rotterdam. Het kastje aan de zijkant van de loc verraadt dat er ooit een poging is gedaan deze loc weer groen te maken: twee zijden ervan zijn in het herkenbare dieselgroen gestoken, het giftige kleurtje geel van de lange zijkant is het gevolg van het weer overschilderen van dat groen naar geel.

 

660

Bakkie 660 van de MBS in Haaksbergen op 26 december 2011. Het verkrijgen van deze loc heeft er voor gezorgd dat de MBS de meest uitgebreide collectie kleine diesellocomotieven heeft.

 

Zie ook:

NS 1500

Class 66