ICR- en ICRm-rijtuigen

Sinds 1980 worden door de NS de rijtuigen van het type ICR ingezet. De rijtuigen, waarvan de naam staat voor "InterCityRijtuig", zijn afgeleid van de middenbak van het ICM. Er zijn vier subseries gemaakt, die allemaal tussen 2000 en 2005 gemoderniseerd zijn tot ICRm:

  • De 166 rijtuigen van de subtypes ICR-1 (gebouwd tussen 1980 en 1982) en ICR-4 (1988) staan ook wel bekend als de ICR-buurland, doordat deze rijtuigen kunnen worden ingezet in de hele Benelux en Duitsland. Tijdens de modernisering tot ICRm zijn er 32 rijtuigen verbouwd tot stuurstandrijtuig BDs, gebaseerd op de stuurstand van de ICR-3. Omdat er steeds meer binnenlands verkeer over de HSL-Zuid is gaan rijden, zijn daar sinds 2013 ook meer ICRm-rijtuigen gaan rijden. De 1700-locomotieven, die voorheen bijna altijd de tractie voor deze rijtuigen verzorgde, zijn niet geschikt voor inzet op de HSL-Zuid, dus nu worden de treinen getrokken door een 186-locomotief. Deze kunnen echter niet omgaan met de BDs-stuurstanden, dus er wordt nu gereden met twee locomotieven, één aan elke kant, en is de stuurstand in onbruik geraakt.
  • De subserie ICR-2, eveneens gebouwd tussen 1980 en 1982, bestaat uit 92 rijtuigen die alleen geschikt zijn voor binnenlandse dienst. Hierom worden ze ook wel ICR-binnenland genoemd. Ook deze rijtuigen zijn gemoderniseerd naar ICRm.
  • De rijtuigen van het subtype ICR-3 staan ook wel bekend als ICR-Benelux, door de inzet in de Beneluxtreinen. Deze 59 rijtuigen, waaronder 11 stuurstanden, zijn gebouwd in 1986 en 1987 en hadden een afwijkende kleurstelling met het bordeauxrood van de Belgische spoorwegen in plaats van de gebruikelijke donkerblauwe band langs de ramen. Na de verbouwing tot ICRm werden alle rijtuigen, met uitzondering van de stuurstanden, in de gebruikelijke intercityhuisstijl gestoken, waarna ze vanaf 2007 zijn bestickerd in de kleuren van NS-Hispeed (wit met rood en roze), wederom met uitzondering van de stuurstandrijtuigen*. Deze stuurstanden zijn in 2010 buiten dienst gesteld. Na het Fyra-fiasco waardoor deze merknaam ernstig vervuild was, is besloten de ICR-3 rijtuigen wederom in de normale NS-huisstijl te steken.

Door materieeltekort, deels vanwege modernisering maar ook door steeds vaker voorkomende defecten, kwamen vanaf de eeuwwisseling zeer bonte combinaties van rijtuigen op de rails. ICR(m)-stammen werden aangevuld met Plan W-, de van de DB overgekochte ICK-, Belgische K4- en zelfs met de dubbeldeks DDM-1-rijtuigen. Vanaf 2005 worden de ICRm-rijtuigen in de bedoelde trekduw-combinaties ingezet.

*Een defect geraakt stuurstandrijtuig is niet lang voor de buitendienststelling van de Beneluxstuurstanden door enthousiaste NedTrain-medewerkers in de NS-Hispeed-kleuren gestoken, deze heeft ook nog als zodanig achterop treinen meegereden. Hier heb ik helaas geen foto van.


Een trekduw-Benelux, bestaande uit al in Fyra-kleuren gestoken ICR-3-rijtuigen en geduwd door de Belgische loc 1183, rijdt op 28 april 2008 door station Rotterdam Zuid. Voor het gemak gebruik ik op deze site vaak de afkorting TD-BNL. Ik ging er lang van uit dat dit een officiële benaming was vanuit de NS maar dit blijkt onjuist, het lijkt me echter alsnog een duidelijke afkorting voor trekduw-Benelux.

 

Een ICR-3-rijtuig in de destijds pas aangebrachte Fyra-kleuren tijdens de materieelshow van het evenement Haarlem 100, 30 augustus 2008.

 


Een TD-BNL op weg naar Brussel rijdt op 7 december 2008 langs Rotterdam Stadion.

 

Later kwam nog een ICRm-stam met BDs en geduwd door loc 1781 voorbij als intercity naar Venlo.

 


Een ICRm BDs met paarse versiering op spoor 9 van Rotterdam Centraal, 1 mei 2009.

 

Een TD-BNL met gele versiering, getrokken door loc 1190. In het jaar hierop zijn alle Beneluxstuurstanden buiten dienst gesteld, evenals de Belgische 11.8 locomotieven.

 


Een Fyra, de snellere versie van de Beneluxtrein die over de HSL ging, bestaande uit ICRm-rijtuigen op 28 mei 2011 langs perron 3 van het nog in verbouwing zijnde Rotterdam Centraal. Terwijl bijna overal al de nieuwe overkapping te zien was, heeft perron 1 nog heel lang de oude overkapping gehouden. Verder zien we nog het tijdelijke blauwe stationsgebouw en zelfs nog analoge CTA's.

 

De komst van de Fyra betekende niet meteen het einde van de Beneluxtrein. Dat heeft het uiteindelijk nooit betekend, maar dat is een ander verhaal. Beide treindiensten werden uitgevoerd met ICRm-rijtuigen van NS Hispeed en een TRAXX-locomotief, maar toch waren ze wel uit elkaar te houden. Wat hier aan meewerkte was het feit dat de Beneluxtreinen met een groen-grijze NMBS-locomotief HLE 28 reden, terwijl de Fyra met een rode NS Hispeed 186 werd uitgevoerd. Een opvallender detail was het enkele geel-blauwe rijtuig dat een tijd lang in elke Beneluxtrein meereed. Omdat de Benelux-stuurstandrijtuigen in 2010 buiten dienst zijn gesteld, moest er een extra rijtuig toegevoegd worden aan de stammen om voldoende capaciteit te behouden.

 


De intercity naar Den Haag, met voorop stuurstandrijtuig 50 84 82 77 018 9, klaar voor vertrek vanuit Venlo op 17 oktober 2011.

 

Een ICRm-stam, geduwd door loc 1748, komt op 11 maart 2012 door Rotterdam Lombardijen rijden.

 


BDs 5232, samen met loc 1742, waarschijnlijk voor instructie, op een kopspoor in Amersfoort op 23 juni 2012.

 

Één van de twee destijds nog bestaande Benelux-stuurstanden heeft een tijdje in Amersfoort gestaan. Hier zien we de 50 84 28-70 112-4, die uiteindelijk alsnog gesloopt is. Het andere nog bestaande rijtuig bevindt zich in de collectie van het Spoorwegmuseum.

 


Hoewel de Olympische Spelen al lang en breed voorbij waren, reed op 10 november 2012 de Londen-Fyra nog in normale dienst. We zien de stam hier bij doorkomst door Rotterdam Lombardijen.

 

Een door loc 1763 geduwde ICRm-stam komt op 22 februari 2013 Rotterdam Centraal binnenrijden.

 


In 2015 vond er een proef plaats om te kijken of de BDs-rijtuigen ingericht konden worden om samen met de NS 186 te functioneren. Dit bleek niet het geval te zijn, waardoor getrokken treinen nu aan beide zijden een locomotief moeten hebben. Met ingang van de dienstregeling 2017 is de intercity Den Haag - Venlo opgeheven, de laatste waar de BDs nog werd gebruikt. Sindsdien wordt de bestuurderscabine niet meer gebruikt. De foto toont een ICRm-stam als Intercity direct van Den Haag naar Eindhoven bij doorkomst in Boxtel, 14 oktober 2023.

 

Maak jouw eigen website met JouwWeb