De Gelenktriebwagen (GTW) is een voor het eerst in 1996 gebouwd type treinstel van de fabrikant Stadler. Er bestaan zowel diesel- als elektrische varianten. Op deze pagina staan foto's van de GTW's die bij Nederlandse vervoersmaatschappijen te vinden zijn of waren.

De eerste 51 GTW's in Nederland waren de zogeheten 'Spurts' van Arriva die vanaf 2006 op de Noordelijke Nevenlijnen te vinden zijn. Veolia volgde in 2007 met 24 exemplaren voor de Maaslijn (Nijmegen - Venlo) en de Heuvellandlijn (Maastricht - Kerkrade), die ook wel 'Velios' werden genoemd. Arriva kwam vervolgens in 2008 met nog 10 exemplaren voor de MerwedeLingelijn (Dordrecht - Geldermalsen). In 2012 begon Arriva gelijktijdig met exploitatie op de Vechtdallijnen en de concessie Achterhoek-Rivierenland, waarvoor nog eens respectievelijk 13 en 24 exemplaren werden aangeschaft. Tegelijkertijd begon voor Breng de exploitatie tussen Arnhem en Doetinchem, waarvoor 9 stellen werden aangeschaft. Als laatste nieuwe GTW kwam in 2013 één exemplaar naar Connexxion om dienst te doen op de Valleilijn.

Toen Arriva in 2016 alle sprinter/stoptreindiensten in Limburg overnam, werden daarbij ook alle 24 GTW's van Veolia overgenomen. Ook het enkele exemplaar van Connexxion is aan die vloot toegevoegd. In 2019 is de MerwedeLingelijn overgenomen door Qbuzz en zijn ook de 10 GTW's overgedragen aan de nieuwe vervoerder.

Arriva

In de beginjaren van mijn spoorweghobby heb ik weinig toonbare foto's van GTW-stellen gemaakt. Dit kwam deels omdat ze niet te vinden waren in de omgeving waar ik woonde, maar ook omdat iemand die jonger is dan 10 meestal nog niet heel goed is in fotograferen. Op 19 januari 2008 was ik eindelijk een keer in Leeuwarden, waar ik diesel-Spurt 324 'Sicco Mansholt' op de foto kon zetten. Op 7 oktober 2008 fotografeerde Hans van der Valk een elektrische Spurt van de MerwedeLingelijn tijdens een proefrit op Rotterdam Centraal.

Spurt 503 van de MerwedeLingelijn rijdt op 2 juni 2012 de bovenleidingloze brug over het Wantij op, net buiten Dordrecht. Foto: Berend van Nijen.

Met ingang van de dienstregeling 2013 nam Arriva het vervoer op de Vechtdallijnen (Zwolle - Emmen en Almelo - Mariënberg) over van NS en Connexxion. Hiervoor werden nieuwe Spurts aangeschaft die, in plaats van het bekende wit-rood, gestoken waren in een wit-blauwe kleurstelling. Dit is wellicht al gedaan ter voorbereiding op de merknaam Blauwnet, die sinds 2017 wordt gebruikt door zowel Arriva als Keolis voor al het spoorvervoer in Overijssel. Op de foto zien we de nog niet in gebruik genomen GTW 520 op 26 november 2012 te Amersfoort. Foto: Jeffrey Zeitzen.

Tweemaal een Spurt in Groningen op 22 augustus 2013. Links de 241 als sneltrein naar Leeuwarden, rechts een onbekend stel als stoptrein naar Veendam. Van 1910 tot 1953 werd er al op station Veendam gestopt, maar daarna is het lang niet in gebruik geweest voor de reizigersdienst. De sporen zijn vanwege verschillende partijen die gebruik maakten van goederentreinen echter blijven liggen. Tevens is station Veendam sinds 1995 het begin van museumspoorlijn STAR die vanaf hier via Stadskanaal naar Musselkanaal voert. Het laatste verbindende stukje van de spoorlijn, tussen Veendam en de aansluiting bij Zuidbroek, is in 2011 weer in gebruik gesteld door Arriva en sindsdien rijden er weer reguliere stoptreinen naar Veendam.

Een GTW Spurt op 7 september 2013 in Apeldoorn als stoptrein naar Zutphen. Deze treindienst maakt deel uit van de concessie Achterhoek-Rivierenland, die net als de Vechtdallijnen per 2013 aan Arriva is gegund. Hiervoor is wederom een nieuwe vloot GTW's aangeschaft, die hier wel weer in het vertrouwde rood-wit rijden.

Op 9 augustus 2018 reden er wegens een seinstoring geen treinen tussen Nijmegen en Boxmeer. Hierdoor stond deze GTW voor een lange tijd stil op het station van Nijmegen.

Op 30 mei 2021 rijdt GTW 383 'Chriet Titulaer' van Arriva Limburg weg van station Roermond als RS11 naar Nijmegen. Sinds de dienstregeling van 2021 maakt Arriva op de lijnen in Friesland, Groningen en Limburg gebruik van RE- en RS-nummeringen voor de verschillende treinverbindingen. Hierbij staat RE voor 'regionale express' (wat neerkomt op een sneltrein) en RS voor 'regionale stoptrein'.

Op 25 juli 2021 is de 387, bijgenaamd 'Wilhelm Tell', onderweg als RS11 van Roermond naar Nijmegen en kruist daarbij de overweg in de Broekhuizerdijk te Melderslo.

Op de sporen 1 en 2 van station Leeuwarden stonden op 13 augustus 2021 de GTW 321 en WINK 604 klaar voor vertrek, als respectievelijk RS2 naar Harlingen Haven en RS3 naar Stavoren.

Spurt 373 staat op 8 december 2021 op spoor 6b van station Arnhem Centraal te wachten op vertrek naar Winterswijk.

Op dezelfde dag staat de 375 op spoor 4b van Arnhem Centraal te wachten op vertrek naar Tiel.

Met ingang van de dienstregeling van 2022 hanteert Arriva RE- en RS-lijnnummers voor al hun treindiensten. Spurt 253 is op 27 december 2021 als RS33 onderweg van Tiel naar Arnhem Centraal en komt zodanig het station van Kesteren binnenrijden.

De 386 van Arriva Limburg vertrekt samen met de 277 vanuit Venlo richting Roermond, terwijl LINT 41 no. 30 staat te wachten op de volgende inzet.

Later kwam de 383 als stoptrein naar Nijmegen aan op het station en passeerde daarbij een FLIRT van eurobahn op de verbinding Venlo - Hamm.

Op 27 oktober 2023 komt Vectron 193 564 van RTB Cargo met een amper beladen containertrein door Venlo, waar een aantal GTW's werden gepasseerd. Links de 388 'Jan Linders', rechts de 384 'Peter Karel' en 278 'Sint Servaas', waarvan de laatste klaar staat om als RS11 te vertrekken naar Roermond.

Tot mijn verbazing trof ik hier ook de 308 aan, afkomstig van de Noordelijke Nevenlijnen maar vanwege materieeltekort tijdelijk ingezet in Limburg.

Breng

Zoals hierboven al te lezen was, nam Arriva per 2013 de lijnen in de consessie Achterhoek-Rivierenland over. Dit is een bijzondere concessie, want de twee gebieden die er deel van uitmaken worden van elkaar gescheiden door de consessieregio Arnhem-Nijmegen. Connexxion-dochter Hermes verzorgt onder de merknaam Breng het stads- en streekvervoer in deze regio. Hierdoor is de opvallende situatie ontstaan waarin op dezelfde spoorlijn de dienst Arnhem - Winterswijk wordt gereden door Arriva, maar de korttrajectdiensten Arnhem - Doetinchem door Breng worden uitgevoerd. Hierdoor had Breng ook behoefte aan treinstellen en net als bij Arriva werd er voor GTW-stellen gekozen. We zien hier de 5046 op spoor 6b van Arnhem Centraal, wachtend op vertrek naar Doetinchem.

De 5041 en 5045 maakten samen nog een slag van Arnhem naar Doetinchem.

Toen ik op 23 december 2020 nogmaals in Dordrecht was, waren alle GTW's ondertussen voorzien van de nieuwe bestickering. Naast de spoorlijn Dordrecht - Geldermalsen maken ook de spoorlijn Gouda - Alphen a/d Rijn, talloze hoogwaardige busverbindingen, de metronetten van Rotterdam en Amsterdam en een aantal Haagse tramlijnen deel uit van het R-net netwerk.

Op 19 januari 2023 vond er een staking plaats in het streekvervoer, waardoor ook de treindienst Dordrecht - Geldermalsen verviel. Het materieel werd gestald in Dordrecht, maar omdat het om de gehele vloot ging, was het puzzelen met de ruimte. Zo belandde dit stel op spoor 5b, terwijl ze doorgaans alleen op de sporen 15 en 16 te vinden zijn.

Veolia

Waar ik de Spurts altijd misliep omdat deze alleen in het noorden des lands reden, was dit bij de Veliossen hetzelfde verhaal, maar dan in het zuiden. Op 17 oktober 2009 trof ik de 653 'André Rieu' aan op station Heerlen, op 4 januari 2012 stond de 355 buiten dienst in Venlo.

Velios 653, dezelfde die we even hierboven in Heerlen zagen, staat op 12 augustus 2012 voor revisie aan de motorwagen bij Shunter Waalhaven in Rotterdam.

Op 26 april 2014 organiseerde de Stichting NVBS-Excursies een koningsdagrit met de 205 en 203 van Veolia. Hier zien we de combinatie op de goederenlijn in Born. Foto: Bart Tummers.