De Noordelijke Nevenlijnen is de benaming voor de spoorlijnen in de provincies Friesland en Groningen die niet tot het hoofdnet behoren. In Friesland zijn dit de lijnen van Leeuwarden naar Harlingen en Stavoren, in de provincie Groningen gaat het om de lijnen van Groningen naar Roodeschool/Eemshaven, Bad Nieuweschans (en verder naar het Duitse Leer) en Delfzijl. Verder maakt ook de spoorlijn tussen de steden Groningen en Leeuwarden hier deel van uit. In 1999 is de exploitatie van deze lijnen van de NS overgedragen aan NoordNed, een maatschappij die uiteindelijk is opgegaan in Arriva.

Na het tijdperk van de stoomtreinen waren de Blauwe Engelen de eerste treinstellen die dienst deden op de lijnen in het noorden. Deze waren overigens op praktisch elke niet-geëlektrificeerde lijn in het land te vinden. In de jaren '80 werden de onverbouwde Blauwe Engelen vervangen door een materieeltype dat wel speciaal voor de Noordelijke Nevenlijnen was bedoeld: de zogeheten Wadloper. Ter illustratie van beide typen zien we DE-1 41 van het Spoorwegmuseum op 13 augustus 2011 te Driebergen-Zeist en DH-2 3206 van NoordNed op 23 oktober 2007 te Zwolle.

Mijn eerste bezoek aan deze regio vond plaats op 19 januari 2008, waar ik slechts deze foto van GTW 324 op station Leeuwarden aan over heb gehouden. Deze treinstellen, met als officiële bijnaam 'Spurt', worden hier sinds 2005 door Arriva ingezet.

Op 22 augustus 2013 staat Spurt 241 klaar op spoor 6a van station Groningen, om dadelijk te vertrekken als sneltrein naar Leeuwarden.

De stoptrein naar Roodeschool heeft net het station verlaten en rijdt onder het Emmaviaduct door.

De stoptrein naar Veendam op spoor 1. Van 1910 tot 1953 werd er al op station Veendam gestopt, maar daarna is het station heel lang niet gebruikt geweest in de reizigersdienst. De sporen zijn echter blijven liggen, vanwege verschillende partijen die gebruik maakten van goederentreinen. Tevens is station Veendam sinds 1995 het begin van museumspoorlijn STAR, die vanaf hier via Stadskanaal naar Musselkanaal voert. Het laatste verbindende stukje van de spoorlijn, tussen Veendam en de aansluiting bij Zuidbroek, is echter in 2011 weer in gebruik gesteld door Arriva en sindsdien rijden er weer reguliere stoptreinen naar Veendam.

Spurt 317 staat op 13 augustus 2021 op spoor 6a van station Leeuwarden, klaar om als RS1 te vertrekken naar Groningen. Sinds de dienstregeling van 2021 maakt Arriva op de lijnen in Friesland, Groningen en Limburg gebruik van RE- en RS-nummeringen voor de verschillende treinverbindingen. Hierbij staat RE voor 'regionale express' (wat neerkomt op een sneltrein) en RS voor 'regionale stoptrein'.

Tevens wordt er sinds de dienstregeling van 2021 gebruik gemaakt van treinstellen type WINK. Deze zijn geleverd door Stadler en zijn in principe niets anders dan een hybride FLIRT 3. Ook wordt er sindsdien een nieuwe huisstijl gebruikt voor de treinen in deze regio. Op de foto zien we WINK 618 als RS1 naar Groningen klaarstaan op spoor 8.

Op de sporen 1 en 2 stonden GTW 321 en WINK 604 klaar voor vertrek, als respectievelijk RS2 naar Harlingen Haven en RS3 naar Stavoren.

Dezelfde Spurt 321 later die dag tijdens een stop in Franeker.